Missing yet not missing

Missing Data ဆိုတာ Statistics မွာ အလြန္အေရးၾကီးပါတယ္။ အခ်ိဳ႕ေဒတာေတြက မရွိတာေတြ၊ မရႏိုင္တာေတြေၾကာင့္ ကိုယ္ေကာက္ခ်က္ခ်လိုက္တဲ့ အေျဖေတြက လြဲေခ်ာ္သြားႏိုင္ပါတယ္။ ဒီေတာ့ Missing Data ေတြ မရွိေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္မလဲ၊ ရွိရင္လည္း ဘယ္လိုျပန္ျဖည့္တြက္ရမလဲ ဆိုတာေတြက Statistics မွာ အေရးၾကီးတဲ့ Topic ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ Missing Data ဆိုတာက တစ္ခါတစ္ေလက်ေတာ့ ေဒတာက တစ္ကယ္ကို ေပ်ာက္ေနတာ ျဖစ္ျပီး တစ္ခါတစ္ေလက်ေတာ့ တမင္ ေဖ်ာက္ထားတာ ျဖစ္ေနႏိုင္ပါတယ္။ ဒီေတာ့ ၾကည့္တဲ့သူေတြက ေဒတာ ေပ်ာက္ေနတာလား ၊ေဖ်ာက္ထားတာလားဆိုတာ ခြဲျခားသိဖို႕လိုပါတယ္။

တကယ္ေပ်ာက္ေနတဲ့ Missing Data ကို ကၽြန္မတို႕ Missing-at-Random Data လို႕ေခၚပါတယ္။ သူကေတာ့ တစ္ကယ္ကို ရိုးရိုးသားသားေပ်ာက္ေနတဲ့ ေဒတာမ်ိဳးေပါ့။ ဥပမာ - စာေမးပြဲေမးခြန္းမွာ ေမ့ျပီး အေျဖ မေျဖလာတာမ်ိဳးေပါ့။ ဒီလိုမ်ိဳး Missing Data ဆိုရင္ ျပန္ျဖည့္ျပီး တြက္လို႕ရပါတယ္။ အဲ..... တမင္ေဖ်ာက္ထားတဲ့ Missing Data ဆိုရင္ေတာ့ ကိုယ္က ျပန္ျဖည့္ျပီးတြက္လိုက္မွ ကိုယ့္ရဲ႕ ေကာက္ခ်က္ေတြက တပ္တပ္စင္ေအာင္လြဲသြားႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလို Missing Data မ်ိဳးကို Missing-not-at-Random Data လို႕ေခၚပါတယ္။

ဒါနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး Facebook မွာ သူငယ္ခ်င္းေတြကို Unfriend လုပ္တတ္တာကို NPR က ေလ့လာထားတဲ့ အေၾကာင္းကို Simply Statistics Blog က Statistics ရွဳေထာင့္ကေန ဥပမာေလးေပးထားပါတယ္။ 

Facebook မွာက လူေတြေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ကိုယ့္သူငယ္ခ်င္းေတြတင္တဲ့ ပို႕စ္ေတြၾကည့္ရင္း စိတ္ဓါတ္က်တတ္ၾကပါတယ္။ ကိုယ့္သူငယ္ခ်င္းရဲ႕ ပို႕စ္ေတြမွာက အရမ္းကို ေပ်ာ္စရာေကာင္းေနတာေတြ၊ စိတ္လႈပ္ရွားစရာေကာင္းေနတာေတြမ်ားေနေတာ့ ကိုယ့္ရဲ႕ ဘဝၾကီးကပဲ ဟာတာတာၾကီးလိုျဖစ္ေနျပီး ကိုယ့္သူငယ္ခ်င္းနဲ႕ ယွဥ္ရင္ ကိုယ္က ဘဝမွာ လူညံ့ၾကီးျဖစ္ေနတယ္လို႕ ေတြးျပီး စိတ္ဓါတ္က်လာတတ္ပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ တစ္ကယ္ျဖစ္ေနတာ ကိုယ္ပါ အပါအဝင္ Facebook မွာ ၾကြားစရာရွိတာေတြ အဓိကထားျပီး တင္ေလ့ရွိၾကပါတယ္။ ကိုယ္က ရွံဳးနိမ့္ေနတာေတြဆိုရင္ ဘယ္တင္မလဲ။ ဒီေတာ့ ကိုယ့္ရဲ႕ သူငယ္ခ်င္းပို႕စ္ေတြကို ၾကည့္လိုက္မယ္ဆိုရင္ အေကာင္းၾကီးျဖစ္ေနေတာ့ သူတို႕ရဲ႕ အဆိုးေတြ မွန္သမွ်က Missing Data ျဖစ္သြားတာေပါ့။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီ Missing Data က တမင္ေဖ်ာက္ထားတဲ့ Missing-not-at-Random Data ေလ။ သူတို႕ရဲ႕ ပို႕စ္ေတြၾကည့္ျပီး ကိုယ္က ဓါတ္ပ်က္ေနရင္ အလကားပဲ။ ကိုယ္သိထားဖို႕က ကိုယ့္ရဲ႕ပို႕စ္ေတြကို ၾကည့္ျပီး ကိုယ့္ရဲ႕ သူငယ္ခ်င္းကလည္း စိတ္ဓါတ္က်ေနေကာင္း က်ေနပါလိမ့္မယ္။


မူရင္းစာမူမ်ားကို ဖတ္ခ်င္ရင္ေတာ့ ေအာက္မွာ သြားဖတ္လို႕ ရပါတယ္။

http://www.npr.org/2014/01/09/261108836/many-younger-facebook-users-unfriend-the-network
http://simplystatistics.org/2014/01/17/missing-not-at-random-data-makes-some-facebook-users-feel-sad/